Guri Raadinta

Qaar badan oo ka mid ah mulkiilayaasha guryahu kuma xayeysiiyaan guryahooda banaan jaraa’idka ama khadka (online) ka. Waxaa dhici karta inaad u baahato inaad ku dhex lugayso ama gaari ku dhex marto xaafadaha adigoo raadinaya calaamadaha sheegaya guryaha kirada ah.

Hadii aad dan yar tahay, waxaa dhici karta inaad hesho guri aad kiro yar ka bixiso, kirada “la kabo”. Soo hel liiska guryaha dowlada iyo kuwa kiradooda la kabo ee deegaankaaga. United Way’s 2-1-1 ayaa kaa caawin karta tan. Ka wac 2-1-1 iyaga gobolka oo dhan ama 651-291-0211. Sidoo kale waxa aad ugu diri kartaa dhambaal ahaan (text) ziib kood kaaga wata lambarka 898-211 ama waxa aad kula hadli kartaa khadka (online) ka ee https://www.211unitedway.org/about-211/somali/.

Waxaa jira hay’ado bixiya liis lacag la’aan ah oo ay ku qoran yihiin guryahu iyo caawimaadyo kale oo ku saabsan helida meel la dago. Ka wac 2-1-1 gobolka oo dhan. Waxaad kale oo ka baari kartaa guri khadka (online) ee www.housinglink.org. 

Marka aad wacdo qolada guriga, hubi in gurigaagu uusan sharqan lahayn. Si fiican u labiso kolka aad guriga soo eegayso. Hadii aad awoodo, soo hel qof ilmaha aad uga tagato si kolkaa aad xooga u saarto sidii aad qolada guriga ugu muuqan lahayd inaad tahay qof wacan.

Waa sharci-darro in qof guri lehi uu takoor kugu sameeyo iyadoo sababtu tahay jinsiyadaadda, ilmahaaga, cayr qaadasho ama naafanimo ama sababo kale. Eeg Warqadayada Xaqaa’iqa, ee Heyb Sooca Guryaha.

Hadii aad dareento wax takoorid ah markiiba waco caawimaad. Waxa aad wici kartaa:

• xafiiska gargaarka dhan sharciyada ee deegaankaaga (aid office) ee 1-(877) 696-6529.
   
• Waaxda Xaquuqda Aadanaha ee Minnesota (Minnesota Department of Human Rights) ee khadkeedu yahay 1-(833) 454-0148 https://mn.gov/mdhr/intake.
   
• Wasaarada Guryaha iyo Horumarinta Beledka ee (HUD) khadka ah 1(800) 669-9777. http://www.hud.gov/program_offices/fair_housing_equal_opp.
   
• Ama ka eeg caawimaad barnaamijyadda kale ku jira barta: www.lawhelpmn.org/so/providers-and-clinics. 

La hadal qolada guriga aad hadda ku jirta leh ka hor inta aadan bilaabin guri raadin. Hubi inaad ka heli karto warbixin wanaagsan. Hadii qolada guriga leh uu dhib idin dhex yaal, isku day inaad dhamayso hadda si kolkaa aysan kaaga bixin warbixin xun. Hadii qolada guriga aad ku jirtaa iska lehi ay kaa bixiyaan warbixin xun, raadi cid kale oo warbixin fiican kaa bixisa. Cidaasi waxa ay noqon kartaa qole kale oo aad horey guri uga jiri jirtay, shaqo, hogaamiye diimeed ama mid beeleed, ama qof kale oo magac bulshada ku leh. Diyaar u ahow inaad sharaxdo sababta qolada guriga aad uga jirtaa aysan kaaga bixinayn warbixin fiican. 

• Haddii uu mulkiilaha gurigu uu og yahay ama ay tahay inuu ogaado in guriga aad rabto inaad kiraysto uusan diyaar u ahayn kiro kolkii aad codsatay, kuguma uu soo dalici karo khidmadda hawsha codsigaaga ah.     
   
• Hadii gurigu uu diyaar yahay laakiin dad kale ay isla gurigaa hortaa codsadeen, qolada gurigu kolkaa waa inay marka hore dadka kale soo baarto.
   
• Hadii qof kale oo hortaa codsaday uu guriga helo kolkaa waa khasab in qolada gurigu ay kuu soo celiyaan khidmada codsiga.
   
• Hadii guriga laguugu diido sabab AAN ku qornayn liiska shuruudaha, qolada gurigu waa in ay kuu soo celiyaan lacagtaadii.
   
• Hadii qolada gurigu aysan u isticmaalin khidmada oo dhan inay kugu soo baaraan iyo waxyaabo kale oo la xiriira hawsha codsiga, waa khasab kolkaa inay kuu soo celiyaan qaybta lacagta ee aan la isticmaalin.

Qaar ka mid ah qolyaha guryahu waxa ay dadka waydiistaan dabaaji “sii qabashada” guriga ah ka hor inta aysan saxiixan heshiiska liiska guri degida. Tan oo kale waxaa loogu yeeraa “dabaaji liiska ka sii horeeya”. Qolo guri lahi ma qaadi karaan wax dabaaji ah oo liiska ka sii horeeya oo aan ka ahayn inay adiga kula galaan heshiis qaraal ah oo ku saabsan waxa ku dhici lacagtan hadii aadan guriga helin. 

Heshiiskan waa wax ka duwan liiska heshiiska guri degida waana khasab in qolada gurigu ay ku siiso warqadan KA HOR inta aadan bixin dabaajiga liiska ka sii horeeya.

Akhri ka hor inta aadan saxiixin. Heshiiskani waa inuu sheegaa:

1. Shuruudaha dabaajiga laguugu soo celin doono iyo
2. In dabaajiga laguugu soo celin doono 7-cisho gudahood hadii hal ama in kan badan oo shuruudahi ay dhacaan.
    

Tusaale ahaan, waxaa dhici karta in heshiisku uu dhigayo in hadii qolada gurigu ay ku diido ay tahay inay kuugu soo celiyaan dabaajigaagii 7-cisho gudahood. Ama hesiisku waxa uu oran karaa in hadii qolada gurigu ay go’aansato inay guri kaa kireyso adiga, laakiin aad adigu go’aansato inaadan qaadan guriga, kolkaa khasab kuma aha anay kuu soo celiyaan dabaajiga.

Hadii qolada gurigu aysan ku siin heshiis qoraal ah, waa aad dacaweyn kartaa si aad uga soo ceshato dabaajigaagii. Ciqaabta ay mutaysanina waa ganaax ah cadadkii dabaajiga ah oo lagu daray ½. Hadii aad saxiixdo heshiis liis ah aadna guriga degto, qolada gurigu waa khasab inay lacagta “sii qabashada” guriga ah ay ku daraan dabaajiga. Hadii aadan guriga degin, waxaa dhici karta in lacagtu kaa dhimato. Haddii aad guriga kiraysato, mulkiilaha gurigu waa inuu ka jaraa lacagtii hore ee heshiiska (lease) ka hor la bixiyey lacagta dabaajiga ah ama kiradda.    

Caadiyan waxaa lagaa rabaa inaad qoro meelihii aad ku noolayd 2 ama 3 sanno ee la oo dhaafay. Hubi inaad saxdo dhamaan ciwaanada iyo taarikhda aadna waxba ka tagin. Xataa meelaha aad joogtay bil ama uun. Hadii aadan saa sameyn, waxaa dhici karta in qolada gurigu ay kugu diidaan been-sheeg ama soo dirid codsi aan dhamaytstirnayn awgood. Samee liis ay ku qoran yihiin meelahaa lana imow kolka aad guriga codsanayso si aadan waxba u hilmaamin. 

Hadii qolada guriga aad ka rabtaa ay isticmaalaan hay’ad kiridhiyada dadka u soo baarta ama hogaan kiridhid (credit bureau), waa khasab inay kuu sheegaan midka ay isticmaaleen. Wac hay’ada markiiba si aad u waydiisato waxbixintaada nuqulkeeda (koobi) ee lacag la’aanta ah.  Haddii aad sugto muddo ka badan 30-cisho, waxaa dhici karta inay khasab noqoto inaad bixiso. Waxa aad xaquuq u leedahay inaad saxdo wixii khalad ah aadna sharaxdo wixii guri ka saaritaan hore ah. Wixii akhbaar ah ee dheeraad ah, ka eeg warqadayada xaqaa’iqa ee, Soo Baarida Kireystaha.

Hadii ay diiwaanka kuugu jirto guri ka saarid hore, waxaa dhici karta in lagaa tir-tiri karo taa. Taa macnaheedu waa in laga saaro diiwaankaaga, eeg warqadayada xaqaa’iqa ee Tirtirada Guriga Ka Saarida.

Mulkiile guri ma uu diidi karo codsigaaga iyadoo lagu salaynayo:

• kiis guri ka saarid ah ka hor inta aadan maxkamad tagin ama ka hor inta uusan xaakim  go’aan ka gaarin kiiska.
• kiis guri ka saarid ah oo aan ku jirin diiwaanadda maxfalka ah ee maxkamada ama la tirtiray ama baabi’yey.     
• wixii fal guri ka saarid ah haddii maxkamadu aysan soo saarin amar guri ka saarid ah ayna ku amartay inaad guriga ka guurto (banayn)

Ma aha ra’yi fiican in qolada gurigu ku tusto adiga “guri la mid ah.” Hadii qolada gurigu ay isku daydo inay ku dajiyaan guri ka duwan kii aad aragtay, waxaa dhici karta inay taasi tahay astaan takoor. Eeg #5 “ Ka Feejignow Takoorka”. 

Isticmaal liiska eegida ee halkan ku lifaaqan si aad isaga eegto guriga. Hadii ay jiraan wax dhibaato ahi, ka saxiix qolada guriga liiska eegida hana ogolaadaan inay hagaajiyaan ka hor inta aadan guri soo degin. Xafid liiska eegida inta aad ka guurayso guriga. Waxaa dhici karta inuu kaa caawiyo soo celinta lacagtaadii dabaajiga ahayd. Meel kale raadso hadii dhibaatooyin u baahan in la hagaajiyaa ay jiraan qolada guriguna aysan qoraal ahaan ku ogolaanayn inay hagaajiyaan.  

Haddii aad guriga soo degto, waxa aad xaq u leedahay inaad la kulanto mulkiilaha guriga si loo sameeyo fatashaadda soo degida. Adiga iyo mulkiilaha gurigaagu waa inaad ku heshiisaan maalin iyo waqti aad labadiinu sameyn kartaan fatashaada. Mulkiilaha gurigu waa inuu kuu sheegaa xaquuqdan 14-cisho gudahood kolka aad guriga soo degtaan. Ka Digtoonow! Kolka kiraystahu uu guriga soo dago, waxay u badan tahay in mulkiilayaasha guryuhu aysan hagaajin wixii u baahan hagaajin ee halkaa ka jiray ka hor inta aan la saxiixin heshiiska (lease), xataa haddii ay mas’uul ka yihiin hagaajintooda. Haddii ay taasi dhacdo, ka eeg warqadayadda xogta aruursan ee xaquuqdaadda barta, Ka Helida Qolada Gurigu Inay Hagaajiso Wixii Halaysan.

MUHIIM AH: ka taxadar inaad guri ka kireystato qolo sartooda kirada ah lagala wareegayo. Hadii aad degto sar lala wareegayo, waxay u badan tahay inay khasab kugu noqon doonto inaad mar kale dhawaan guuri doonto. Hadii lagu siiyey dhaqaalaha gargaarada degdeg ah, ma doonaysid inaad ku khasaariso goob aadan ku noolaan doonin ugu yaraan hal sanno.

Waydii qolada guriga in guriga lagu leeyahay lacagta amaahda guri ah oo mudadii la bixin lahaa la soo dhaafay ama lala wareegayo. Waxaad kaloo wici kartaa Xafiiska Shariifowga si aad u ogaato in guriga uu horey u xaraashay xafiiska Shariifowgu. Xaraashka Shariifowga macnahiisu waa in guriga lala wareegay ayna u badan tahay inaad ka guurto 6 da bilood soo socota ama mudo ka yar gudahood. Hadii aad ku nooshahay Degmada Hennepin, waxa aad ka ogaan kartaa xaraashyada shariifowga boga (webpage)ee Xafiiska Shariifowga ee Degmada Hennepin.

Gal shabakada https://foreclosure.hennepin.us/ForeclosureOnline/foreclosures.

Ha ka kireysan guri qof aan ku siinayn magaciisa oo buuxa. Ha ka kireysan guri qof kuu siiya santuukh Boosto (P.O. Box) ciwaan ahaan. Qolada gurigu waa inay ku siiso ciwaan goobeed. Ha ka kireysan guri qof aan ku siinayn telefankiisa.

Ka feejignow qolyaha guryaha ee tiraa waa inay dad hada guriga degan ka saaraan ka hor inta aad guriga lagu siin. Hadii aad wax shaki ah aad qabto, waydii dariska in qolada gurigu ay fiican tahay. Magaalooyinka qaarkood waxa ay leeyihiin barnaamij shatiyeyn ah oo ku saabsan guryaha kirada ah. Wac xafiiska magaalada ee meesha gurigu ku yaal. Waydii inay leeyihiin barnaamij shatiyeyn ah. Waydii inay ku siiyaan akhbaar ku saabsan qolada guriga.

Ka eeg khadka (online) ka warbixino ku saabsan qolada guriga. Marmarka qaarkood waxa aad ka heli kartaa shabakadaha (website) xayeysiiya guryaha kirada ah. Ama baarid ku sameey shirkada maamulka ama mulkiilaha guriga si aad u eegto inay jiraan wax warbixino ah oo iyaga ku saabsan.

Hubi cidda bixinaysa gaaska, nalka iyo biyaha. Hadii ay sartaadu leedahay guro badan aadna bixiso korontada, soo ogow inay jiraan mitir korontada oo u gaar ah guri walba ama in qolada gurigu ay u qaybiso biilka dadka sarta degan oo dhan. Hadii biilka la qaybsado, waa inay kuugu sheegaan qoraal ahaan ka hor inta aadan guriga kireysan inta uu ahaa biilka korontada ee sarta oo dhan sanadkii hore, ka hor inta aadan qorshaysan inaad guriga degto. Sidoo kale waa inay kuu sheegaan goorta biilka aad heli iyo sida kharashka loo qaybsado. Eeg warqadayada xaqaa’iqa ee Saacadda Biyaha Iyo Korontada ee La Wadaago.

Eeg cidda mas’uulka ah baraf xaarida iyo jarida cawska. Qolada gurigu kuguma khasbi karto inaad sameyso waxyaabahaa hadii aysan kirada kaa yareyneyn. 

Waa aad waydiin kartaa qolada gurigu inay wax ka bedelaan liiska ka hor inta aadan saxiixin. Adiga iyo qolada gurigu waa inaad saxiix ku dhinac qortaan isbedel walba oo la sameeyey.

Mar walba oo aad lacag siiso qolo guri aad kaga jirto, ka hel rashiid qoran oo saxiix iyo taariikhduba ay ku qoreen qolada gurigu oo sheegaya cadadka la bixiyey iyo waxa loo bixiyey. Khasab ma aha inay ahaato foom gaar ah. Hayso rasiidyadaa. Qolada gurigu waa inay ku siiso rasiid qoraal ah markiiba, kolka aad lacag cadaan ah u geyso. Hadii aadan lacag cadaan ah ugu geyn cagahaaga, qolada guriga (sida santuukh ugu ridka) waa inay kugu siiyaan rasiid qoraal ah 3-cisho kolka lacagta cadaanka ahi gaarto.

Hadii aad kiradaadda ku bixiso jeega idman (money order), wali waxa aad uga baahan tahay rasiid qolada guriga, waayo dabada jeega idmani kaliya waxaa ku qoran inaad gadatay jeeg idman (money order). Kuma qorna in qolada gurigu heshay. Hay rasiidka iyo dhamaan dabada jeegta idman iyo/ama nuqulada jeegta idman ee la buuxiyey ee sheegaya in lagu qoray magaca qolada guriga.

Waa muhiin inaad xafido dhamaan rasiidyada iyo dukumiintiyada ah wixii la bixiyo iyo heshiisyada. Waxaa dhici karta inaad u baahato akhbaartan hadii qolada gurigu ay ku andacooto inaadan bixin kirada. Xaashiyahaasi waxa ay cadeyn karaan inaad bixisay kirada iyo in qoladu gurigu ay khaldan tahay. Hadii qoladu gurigu ay dacwo guri ka saarida kaa xareysto adigu mar uun, la imow dhamaan rasiidyada oo dhan xilliga dacwada la qaadayo.

Hadii aad guriga u kireysanayso bil-bil, waa inaad u sheegto qolada aad guriga uga jirto bil buuxda iyo waliba hal cisho ka hor inta aadan guurin, hadii uusan lahayn wax saa ka duwan liiska gurigu. Eeg liiska si aad u hubiso waayo qaar ka mid ah liisasku waxa ay leeyihiin muddo ogaysiin ah oo intaa dheer. U dir warqad nuqulna kala har. Kuma filna inaad qolada guriga aad telefan ama adigoo u taga u sheega inaad guurayso. Qolada gurigu waxay qaadan kartaa dabaajiga ama xataa waxay kugu soo dalici kartaa lacag ka badan dabaajiga iyadoo sababtu tahay ogaysiis la’aan. Wixii akhbaar ah ee kale, ka eeg warqada xaqaa’iga ee Ogaysiiska Banaynta Guriga iyo Joojinta Liiska. 

Uma isticmaali kartid dabaajiga kuu yaal kirada bisha guriga kuugu dambaysa Haddii aad taa sameyso, mulkiilahu guriga waa uu kaa saari karaa. Sidoo kale qolada guriga lehi waa ay kugu dacaweyn kartaa kirada, waxa ayna kaa bixin kartaa warbixin xun. Kaliya waxa aad guuri kartaa adigoon bixin bishii ugu dambeysay kiradeeda hadii qolada gurigu ay horey kaaga sii qadintay kirada bishaa. Tani waa ay ka duwan tahay dabaajiga.

Sharcigu sidaa waa uu ka duwan yahay hadii qolada guriga uu guriga bangi kala wareegayo ama qandaraaska guri gadashada ee qolada gurigu ay gashay la joojiyey. 

• Hadii qolada guriga bangi kala wareegayo guriga, waa aad u isticmaali kartaa lacagta dabaajiga ah inaad ku bixiso kirada bisha ugu dambeysa ee mudadda guriga lagu jiro. 
   
• Hadii qandaraaska heshiiska guri gadashada ee ay qolada guriga gashay la joojinayo, waa aad u isticmaali kartaa dabaajiga inaad ku bixiso kirada bisha ugu dambeysa ee guriga ka hor inta qandaraaska heshiiska guri gadashada aan la joojin.  
   

Eeg Warqadayada Xaqaa’iqa ee Kolka Qolada Guriga Aad uga Jirto lagala Wareego Guriga: La Wareegida Guriga iyo Joojinta Qandaraaska Guri kala Gadashada.